Authors/Ockham/Summa Logicae/Book III-4/Chapter 6

 

Latin	English
[CAP. 6. DE SECUNDO MODO AMPHIBOLIAE. ]	[Chapter 6. On the second mode of amphiboly]
Circa secundum modum amphiboliae est sciendum quod tunc est aliqua oratio multiplex penes secundum modum amphiboliae quando aliqua oratio proprie et ex sua primaria significatione seu impositione tantum uno modo accipitur, sed improprie et secundario potest aliter accipi et alium sensum habere. Sicut ista oratio `lupus est in fabula' primo et proprie significat quod fabula est de lupo, sed improprie et secundario significat quod inimicus accedit. Similiter ista oratio `iste vendit oleum' primo et proprie significat quod iste vendit talem liquorem, sed improprie et secundario significat quod iste adulatur.	Concerning the second mode of amphiboly it should be known that a sentence has multiple senses in the second mode of amphiboly when a sentence, properly and from its primary signification or imposition, is understood in only one mode, but improperly and secondarily can be understood in another way, and have another sense. For example, the sentence "the wolf is in the story" primarily and properly signifies that a wolf is in the story, but improperly and secondarily signifies that an enemy approaches. Similarly, the sentence "he sells oil" primarily and properly signifies that he sells such a liquid, but improperly and secondarily signifies that he is a flatterer.
Et ita frequenter una oratio ponitur pro alia, quae si acciperentur proprie, nullam haberent convenientiam nec quantum ad significationes dictionum nec quantum ad significationes totalium orationum.	And so frequently one sentence is given for another, which if it were understood properly, would have no relevance either to the signification of the expressions, nor to the signification of the whole sentences.
Et talis sensus non contingit nisi ex usu loquentium, ponentium unam orationem pro alia. Contingit autem iste modus, secundum opinionem Aristotelis, frequenter in orationibus in quibus ponuntur nomina verbalia, quae secundum usum multorum loquentium non supponunt pro eisdem pro quibus supponunt participia vel abstracta formata a nominibus syncategorematicis et a pronominibus, adverbiis, participiis, coniunctionibus, praepositionibus, interiectionibus, pluribus dictionibus simul iunctis et in quibus ponuntur verba infinitivi modi loco nominis.	And such a sense cannot happen unless by the use of the speakers, giving one sentence for another. And that mode, according to the opinion of Aristotle, frequently happens in sentences in which verbal nouns occur, which, according to the use of many speakers, do not supposit for the same things which the participles, or abstract terms formed from syncategorematic names (and from pronouns, adverbs, participles, conjunctions, prepositions, interjections, several expressions joined at the same time and in which occur verbs of the infinitive mode in place of names) supposit for.
Unde omnes tales propositiones in quibus ponuntur talia, possunt distingui eo quod possunt accipi uniformiter aliis orationibus compositis ex nominibus pure categorematicis et verbis vel possunt accipi difformiter pro aliis orationibus non habentibus nomina consimilia.	Hence, all such propositions in which such items occur can be distinguished in that they can be accepted uniformly for other sentences composed from purely categorical names, or can be accepted non-uniformly for other sentences not having similar names.
Et ita ista propositio `calefactio est in agente' potest distingui. Unus sensus est quod aliquid distinctum ab agente est in agente, ad modum quo per istam propositionem `albedo est in albo' denotatur una res esse in alia, et sic est falsa `calefactio est in agente'.	And so the proposition "heating is in the agent" can be distinguished. One sense is that something distinct from the agent is in the agent, in the mode where it is denoted by the proposition "whiteness is in a white thing" one thing is in another, and so "heating is in an agent" is false.
Alius sensus est iste `agens calefit', ut ista propositio `calefactio est in agente' ponatur loco istius `agens calefit', et hoc falsum est; sed sub tali sensu haec est concedenda `calefactio est in calefacto'.	Another sense is "an agent heats", so that the proposition "heating is in an agent" is given in place of "an agent heats", and this is false, but under such a sense "heating is in the heated" should be conceded.
Tamen aliter posset accipi ista propositio `calefactio est in agente', ut ponatur pro ista `calefaciens est agens', et tunc haec esset vera.	Still, the proposition "heating is in the agent" could be accepted in another way, as it is given for "a heating thing is an agent", and then this would be true.
Consimiliter sunt tales propositiones distinguendae `motus est in mobili'. Unus sensus est iste `aliquid importatum per motum, de quo verificatur motus, est in mobili sicut res distincta in re distincta', et hoc falsum est secundum opinionem Aristotelis.  Alius sensus est iste `mobile movetur', et hic sensus est verus.	Similarly, such propositions as "motion is in the mobile" should be distinguished. One sense is "something conveyed by motion, of which motion is verified, is in the mobile as a distinct thing in a distinct thing", and this is false according to the opinion of Aristotle. Another sense is "a mobile thing is moved", and this sense is true.
Consimiliter haec est distinguenda `creatio est in Deo'. Unus sensus est quo denotatur una res distincta esse in alia. Alius sensus est quod `Deus creat'. Similiter ista est distinguenda `totalitas Sortis est in Sorte'. Unus sensus est quod totalitas est una res exsistens in Sorte, alius sensus est quod Sortes est quoddam totum.	Similarly, "creation is in God" should be distinguished. One sense is where it is denoted that one distinct thing is in another. Another sense is that "God creates". Similarly "the whole of Socrates is in Socrates". One sense is that the whole of Socrates is one thing existing in Socrates, another sense is that Socrates is a certain whole.
Similiter ista est distinguenda `haecceitas Sortis est aliquid'.Unus sensus est quod haecceitas, quae est res distincta ab aliis, est aliquid; alius sensus est iste `Sortes, qui est hic vel haec creatura vel hoc ens, est aliquid'.	Similarly "the haecceity of Socrates is something" should be distinguished.One sense is that haecceity, which is a thing distinct from others, is something. Another sense is "Socrates, who is this thing or this creature or this being, is something".
Consimiliter ista est distinguenda `negatio est in re vel a parte rei'. Unus sensus est quod negatio est quid distinctum ab omnibus aliis et est quaedam res. Alius sensus est iste `aliquid vere negatur ab alio', vel iste: per hoc quod una propositio negativa est vera, non ponitur aliquid esse in rerum natura, sicut per hoc quod haec est vera `homo non est asinus', non sequitur quod homo sit nec quod asinus sit.	Similarly "negation is in a thing or part of a thing".One sense is that negation is something distinct from all other things, and is a certain thing. Another sense is "something is truly denied of another", or "by the fact that one negative proposition is true,
Similiter ista potest distingui `aditas est aliquid', ut unus sensus sit iste `aditas, quae non est aliquid absolutum, est aliquid'; alius sensus est iste `aliquid est ad aliquid'.
Similiter ista potest distingui, si aliquis utatur tali propositione, `aquoeitas est aliquid'. Unus sensus est quo denotatur esse exsistere vere praedicari de illo pro quo supponit haec dictio `aquoeitas'; alius sensus est iste `aliquid est, a quo est aliud'.
Consimiliter est de talibus `perseitas est aliquid'. Unus sensus est quo denotatur `esse' praedicari de aliquo pro quo supponit hoc nomen `perseitas'; alius sensus est quod aliqua propositio est per se.
Similiter est de ista `necessitas propositionis est aliquid'. Unus sensus est quod aliquid verificetur de illo pro quo supponit hoc nomen `necessitas propositionis'; alius sensus est ista `aliqua propositio est necessaria'.
Et consimiliter est de omnibus talibus. Tamen intelligendum est quod secundum usum auctorum frequenter talia abstracta ponuntur pro concretis et e converso. Similiter, secundum opinionem aliquorum ista est distinguenda `Deus facit peccatum', eo quod potest accipi proprie, et tunc non plus denotatur nisi quod Deus facit aliquid quod est peccatum. Et sic concederent eam, quia ponunt quod aliquis actus positivus est vere peccatum, sicut odire aliquem contra praeceptum divinum est peccatum.
Aliter potest accipi illa oratio improprie, secundum eos, et tunc aequivalet isti `Deus facit aliquid quod non deberet facere' sive isti `Deus peccat', quae est simpliciter falsa. Et tenentes istam opinionem assignarent fallaciam amphiboliae in isto discursu: hoc est peccatum, demonstrando aliquod peccatum commissionis; Deus facit hoc; igitur Deus facit peccatum.
Dicerent enim quod conclusio est distinguenda, quia potest habere multos sensus.
Unus est iste `Deus facit aliquid, et illud est peccatum', et istum sensum concederent, et sic concederent discursum. Alius sensus est iste `Deus facit aliquid quod non deberet facere', et tunc est conclusio falsa et non valet discursus. Sicut non sequitur `Deus facit hoc; et hoc est peccatum; igitur facit aliquid quod non deberet facere', sed magis sequitur quod facit aliquid quod ipse vel alius non deberet facere. Consimiliter in isto discursu assignarent fallaciam amphiboliae `hoc est peccatum; Deus non facit peccatum; igitur Deus non facit hoc', quia minorem distinguerent sicut prius, et in uno sensu dicerent eam esse veram et discursum bonum, in alio sensu dicerent eam esse falsam et discursum non valere propter fallaciam amphiboliae.
Et si diceretur contra eos quod secundum omnes Deus non facit peccatum, sicut Deus non peccat, responderent quod ista `Deus peccat' in omni sensu est neganda, similiter ista `Deus male agit', `Deus facit quod non deberet facere' et consimiles.
Et pro tali oratione semper Sancti et alii utuntur ista oratione `Deus non facit peccatum', `Deus non facit malum', quae tamen secundum eos possunt habere unum sensum verum.
Et sicut dicerent de ista, ita dicerent de ista `Deus vult malum'. Dicerent enim quod ista habet unum sensum verum, istum scilicet `Deus vult illud quod est malum', hoc est `Deus vult aliquid, et tamen illud est malum'.
Sed alium sensum habet falsum, scilicet istum `Deus vult aliquid quod non deberet velle' vel `Deus vult aliquid male'. Unde ista `Deus vult aliquid male' est omni modo falsa.
Et per istum modum assignarent fallaciam amphiboliae in isto discursu `quidquid Deus intelligit, vult vel potest velle; Deus intelligit malum; igitur Deus vult vel potest velle malum', quia conclusio est distinguenda. Unus sensus est iste `Deus vult vel potest velle aliquid quod est malum' hoc est quod male fit ab aliquo alio, puta a creatura, et tunc concederent conclusionem sub illo sensu. Alius sensus est iste `Deus vult vel potest velle aliquid male', et tunc manifeste patet quod discursus non valet.
Penes istum secundum modum amphiboliae possunt distingui omnes propositiones ubi actus signatus ponitur pro actu exercito vel e converso, quia quaelibet talis oratio potest accipi proprie vel improprie. Unde ista propositio `definitio et definitum sunt idem' potest distingui, quia potest accipi proprie sicut sonat, et tunc importatur quod definitio et definitum non distinguuntur, sed quod definitio est definitum et e converso. Aliter potest accipi improprie pro ista propositione `definitio et definitum important idem vel sunt convertibilia', hoc est praedicantur de se invicem convertibiliter, et sic est vera.
Similiter ista potest distingui `aliqua distincta ratione sunt una res', quia si accipiatur proprie, falsa est; si improprie, pro actu signato, ut aequivaleat isti `de aliquibus habentibus distinctas definitiones praedicatur hoc praedicatum: idem realiter', sicut de homine et albo, habentibus distinctas definitiones, praedicatur hoc praedicatum `idem realiter', sic dicendo `album et homo sunt idem realiter', et sic est vera.
Similiter ista potest distingui `substantia praedicatur de substantia extra animam'. Unus sensus est iste `aliqua propositio est vera ubi aliqua substantia extra animam subicitur et substantia praedicatur', et tunc est falsa. Alius sensus est iste `talis propositio est vera: substantia extra animam est substantia', ubi tamen substantia extra animam non subicitur nec praedicatur sed signum eius.
Consimiliter tales sunt distinguendae: color est primum obiectum visus; homo primo est risibilis; Deus sub ratione deitatis est subiectum theologiae; subiectum non potest esse sine passione; species non potest esse sine genere, sed e converso; species componitur ex genere et differentia; differentia constituit speciem; ens est idem realiter cum suis passionibus; subiectum et passio sunt idem realiter; et huiusmodi propositiones innumerabiles in logica et metaphysica sunt distinguendae.
Et similiter in philosophia naturali, secundum opinionem Aristotelis, tales propositiones sunt distinguendae: tantum sunt tria principia rerum naturalium; potentia corrumpitur per adventum formae; artificialia distinguuntur a naturalibus; aes est materia statuae; statua componitur ex aere et figura; motus est actus entis in potentia; motus et tempus differunt; actio et passio sunt unus motus; materia est subiectum generationis; alterabile est subiectum alterationis; album per accidens aedificat; potentiae animae distinguuntur; anima habet plures potentias; et innumerabiles tales propositiones quas Aristoteles ponit pro aliis propositionibus, quae si essent explicitae nulla foret difficultas ubi nunc multi, qui se reputant magnos, magnam patiuntur perplexitatem.
Isti autem secundo modo amphiboliae deserviunt multi tropi grammaticales in Scriptura sacra et in libris Sanctorum et philosophorum saepius usitati, videlicet allegoria, quae continet sub se septem species, quae sunt: ironia, antiphrasis, charientismos, aenigma, paroemia, sarcasmos, astismos. Item, homozeuxis, cuius tres species assignantur, scilicet icon, parabola et paradigma.
Item, hypallagium; et ad illum tropum possunt reduci omnes orationes de quibus exemplificatum est immediata ante et de quibus post dicetur. Item, hyperbole et endiadis, ad quam reduci possunt multae illarum orationum. Et etiam aliae figurae et tropi docentur in grammatica, quae isti fallaciae deservire possunt, de quibus ad grammaticum principaliter tractare pertinet, propter quod causa brevitatis de eis pertranseo. Volo tamen de aliquibus orationibus multum usitatis a theologis exemplificare, et declarare quomodo penes istam fallaciam sunt multiplices.
Unde dico quod omnes tales: Deus habet iustitiam; Deus habet sapientiam; Deus habet intellectum et voluntatem; Deus habet essentiam; et omnes consimiles, in quibus ponitur aliqua dictio notans distinctionem inter illud pro quo supponit subiectum et pro quo supponit praedicatum, distinguendae sunt, eo quod possunt accipi proprie, et tunc sunt falsae; vel possunt accipi improprie, ut ponantur loco talium `Deus est iustitia', `Deus est sapientia' et huiusmodi, et tunc sunt verae.
Et distinctionem talium innuit Anselmus, Monologio, cap. 16, ubi vult quod non proprie dicitur quod `summa natura habet iustitiam', sed `exsistit iustitia'. Et ita cum tales propositiones frequenter inveniantur in libris authenticis, oportet quod accipiantur improprie.
Et propter eandem rationem tales orationes `sapientia est in Deo', `iustitia est in Deo', `intelligere et velle sunt in Deo' et huiusmodi distinguendae sunt, eo quod possunt accipi proprie, et tunc falsae sunt, quia tunc important aliquam distinctionem inter Deum et sapientiam et inter Deum et velle et intelligere.
Si accipiantur improprie, ut per eas intelligantur tales propositiones `Deus est sapientia',
'Deus est intelligere et velle', et sic de aliis, verae sunt. Et istam distinctionem innuit beatus Augustinus in libro De Trinitate, ubi vult quod magis proprie dicitur `Sapientia est Deus' quam `sapientia est in Deo'.
Et similiter, secundum unam opinionem quae ponit quod personae divinae sunt penitus indistinctae ab essentia et a relationibus, istae sunt distinguendae `Pater habet paternitatem', `paternitas est constitutiva Patris', `filiatio est proprietas Filii', `essentia et spiratio passiva constituunt Spiritum Sanctum', et innumerabiles tales, eo quod possunt accipi proprie, et tunc sunt falsae secundum illam opinionem, eo quod denotatur ex prima significatione earum Patrem distingui a paternitate et ab essentia et Filium distingui a filiatione.
Quia si hoc non denotaretur, ita proprie posset dici quod Pater habet paternitatem et quod Pater est constitutivus Patris sicut quod paternitas est constitutiva Patris. De virtute igitur sermonis tales propositiones videntur falsae multis sic opinantibus.
Aliter possunt tales accipi improprie, puta pro talibus `Pater est paternitas', `Pater est essentia', `Filius est filiatio', et sic de aliis, et sic sunt verae. Unde breviter, secundum opinionem illam, omnis propositio per quam secundum proprietatem sermonis denotatur Patrem distingui ab essentia et intellectione et volitione vel sapientia vel paternitate, vel Filium distingui a deitate vel filiatione, vel Spiritum Sanctum distingui ab essentia vel spiratione, falsa est de virtute sermonis, quamvis possit esse vera si accipiatur improprie.
Et si dicatur contra eos quod tales propositiones multae inveniuntur in libris Sanctorum qui proprie loquebantur, igitur secundum proprietatem sermonis concedendae sunt, isti faciliter responderent quod tales propositiones sumendae sunt in sensu in quo fiunt, non in sensu quem faciunt.
Et quod sic sint accipiendae, ex dictis Sanctorum probari potest, ut videtur. In aliis enim locis ponunt quod non est distinctio in divinis nisi inter ingenerationem, generationem et processionem, et quod tres personae sunt una essentia, una deitas, una sapientia. Ex quibus et multis aliis videtur multis quod intentio Sanctorum est quod Pater non distinguitur a paternitate vel ab essentia. Nec videtur inconveniens dicere quod Sancti frequenter loquebantur improprie. Hoc enim asserit beatus Augustinus in libro Confessionum, ubi dicit quod multa loquimur improprie, pauca autem proprie.
Et ita sic opinantes dicerent quod omnes propositiones quae sonant aliquam distinctionem inter personam divinam vel personas et essentiam vel deitatem, vel inter personas et relationes quae sunt realiter essentia, falsae sunt secundum proprietatem sermonis, quamvis verae sint si accipiantur secundum quod sunt de mente Sanctorum.
Et consimiliter dicerent quod omnes tales falsae sunt secundum proprietatem sermonis: velle et intelligere divinum sunt operationes elicitae; operatio elicita in divinis praesupponit suppositum; essentia divina est intellectui divino principium cognoscendi; intellectus divinus prius intelligit essentiam suam quam creaturam; essentia est prior productione Filii; Pater prius intelligit essentiam quam producat Filium; et multae tales propositiones falsae sunt, quamvis multae illarum ad bonum intellectum exponi possent.
Item, talis propositio `Deus per suam potentiam absolutam potest aliquem acceptare sine gratia sed non per suam potentiam ordinatam' multiplex est. Unus sensus est quod Deus per unam potentiam, quae est absoluta et non ordinata, potest acceptare aliquem sine gratia, et per unam aliam potentiam, quae est ordinata et non absoluta, non potest acceptare eum, quasi essent duae potentiae in Deo per quarum unam posset hoc et non per aliam.
Et iste sensus est falsus. Aliter accipitur improprie, ut ponatur ista propositio pro ista oratione: Deus potest acceptare aliquem sine gratia informante, quia hoc non includit contradictionem, et tamen ordinavit quod hoc numquam est facturus.
Et iste sensus verus est. Similiter tales propositiones: creatura, ut in Deo, est eadem Deo; asinus, ut in Deo, est vita; lapis, secundum esse suum in Deo, est aeternus; lapis in esse obiectivo est aeternus, et huiusmodi distinguendae sunt, quia si accipiantur proprie, falsae sunt, nam creatura nullo modo est Deus, ubicumque fuerit.
Impossibile enim est quod idem sit Deus et creatura. Et sic est dicendum de aliis proportionaliter. Si autem accipiantur improprie, videlicet pro talibus orationibus: causa efficiens creaturae est eadem Deo; causa creativa asini est vita; cognitio qua Deus cognoscit lapidem est aeterna; cognitio qua lapis cognoscitur a Deo est aeterna, verae sunt omnes.
Unde nec creaturae sunt in Deo nisi quia Deus cognoscit creaturas et est auctor earum, sicut dicit Magister Sententiarum, libro I, dist. 36, ubi ex sententiis suis elici potest quod creaturae non sunt sic in Deo nec in cognitione Dei quasi quaedam media inter Deum et cognitionem Dei et illas creaturas extra productas, quasi primo sit Deus vel cognitio Dei, deinde sint quaedam aliquo modo distincta, eadem tamen realiter cum Deo, et postea creaturae distinctae realiter a Deo, sicut multi imaginantur.
Sed quidquid imaginabile est vel esse potest vel est Deus simpliciter et nullo modo creatura nec distinctum aliquo modo a Deo vel est creatura Dei vel potest esse creatura Dei, sicut Antichristus, qui quamvis modo non sit creatura, tamen esse potest.
Similiter talis propositio `quodlibet attributum est idem realiter cum essentia divina' est distinguenda, quia si proprie accipiatur, falsa est, quia nihil est attributum nisi quoddam praedicabile, quod non est Deus; si improprie, concedi potest, quia illud quod significat attributum est divina essentia.
Similiter tales propositiones `quaecumque sunt separabilia, non sunt idem realiter'; `quando aliqua sic se habent quod unum illorum potest esse alio non exsistente, illa sunt distincta' et huiusmodi; quia possunt sumi proprie, et tunc sunt verae, quia ex hoc ipso quod sunt aliqua, sive possint separari sive non, sive unum illorum possit esse sine altero vel altero non exsistente sive non, sunt distincta.
Aliter possunt accipi improprie pro istis orationibus quando de aliquibus terminis significative sumptis potest istud praedicatum significative sumptum verificari `separari' vel `sunt separata', tali modo exercendo `albedo et dulcedo sunt separata', de illis verificatur `non esse idem'.
Quando autem aliqui termini sic se habent quod esse exsistere potest verificari de uno significative sumpto, esse exsistere vere negato a reliquo significative sumpto, de illis significative sumptis verificatur hoc praedicatum `non esse idem' vel `esse distincta'.
Et tunc sunt in parte verae et in parte falsae, quia aliquas singulares habent veras et aliquas falsas. Sic enim se habent `homo' et `homo albus', quia ista potest esse vera `homo est', hac exsistente falsa `homo albus est'; et tamen haec nunc est falsa `homo et homo albus sunt distincta' sive `homo et homo albus non sunt idem'.
Quando tamen omnes termini sunt mere absoluti, habent tales propositiones veritatem; tamen quaelibet talis est possibilis, sicut haec est possibilis `homo et homo albus non sunt idem'.
Item, tales propositiones `una potentia habet diversos modos operandi', `diversi modi essendi possunt eidem competere sine variatione rei' et huiusmodi; quia si accipiantur proprie, intelligendo per `modum' aliquid distinctum a re, sic tales propositiones sunt falsae.
Quando enim dicimus quod anima respectu intellectionis et volitionis habet diversum modum operandi, non intelligimus quod sint aliqui modi distincti ab anima et ab actibus productis, quasi essent quaedam media; hoc enim simpliciter falsum est, et ideo sub tali intellectu tales propositiones sunt falsae.
Alius sensus est iste `eadem res diversimode operatur', puta necessario elicit intellectionem et contingenter et libere elicit volitionem. Similiter, si dicatur quod alius modus essendi competit corpori Christi in caelo et in sacramento Altaris, non est imaginandum quod modus essendi qui competit corpori Christi in caelo sit aliquid adveniens corpori Christi, distinctum ab uno alio quod advenit corpori Christi in sacramento.
Sed per talem propositionem non intelligimus nisi quod corpus Christi est circumscriptive in loco in caelo et non in sacramento Altaris. Et si quaeras, quid est illa circumscriptivitas, dico quod est vox non-significativa, sicut bu­ba.
Unde fingere talia abstracta de talibus adverbiis, verbis, praepositionibus et huiusmodi, est simplicibus multorum errorum occasio; tamen aliquando utilis potest esse intelligentibus, quia per tales fictiones frequenter brevius loqui possunt.
Item, omnis oratio in qua ponitur modus infinitivus pro supposito, sicut sunt tales `legere est bonum', `currere est moveri', `calefacere est agere' et huiusmodi, distingui possunt, quia unus sensus potest esse per quem denotetur quod praedicatum tale competat alicui quod nec est agens nec patiens nec effectus, quasi tales modi infinitivi importarent res distinctas ab agente et patiente et effectu et ceteris rebus quae possunt esse agentia et patientia et effectus producti.
Et talis sensus simpliciter falsus est secundum principia Aristotelis. Alius sensus potest esse ut tales propositiones ponantur loco orationum in quibus participium praedicatur de participio vel verbum de participio vel duo verba correspondentia de eodem, ut talis oratio `calefacere est agere' habeat istum sensum `quod calefacit, agit' sive `calefaciens est agens'; et ista `legere est bonum' habeat istum sensum `legens facit bonum opus' sive `qui legit, facit bonum' et huiusmodi. Et per istum modum evacuantur multae difficultates.
Item, frequenter propositiones hypotheticae sunt distinguendae, quia frequenter in auctoribus una ponitur pro alia, sicut frequenter temporalis ponitur pro condicionali; sicut ista `omne quod est, quando est, necesse est esse'. Ista enim de virtute vocis est temporalis, et tamen ponitur pro ista condicionali `si aliquid est, ipsum est', quae est necessaria.
Et ita est de multis.
Et ista exempla ad praesens de amphibolia causa brevitatis sufficiant. Est etiam sciendum de isto secundo modo quod nulla certa regula dari potest per quam regulariter possit cognosci sufficienter an sit iste modus amphiboliae, quia iste modus dependet totaliter ex voluntate et usu loquentium, sicut secundus modus aequivocationis.